Τι σημαίνουν τα αρχικά ΑΒΑ?

Στην αγγλική γλώσσα τα αρχικά ΑΒΑ σηματοδοτούν το Applied Behaviour Analysis, το οποίο στην ελληνική γλώσσα μεταφράζεται ως Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ΕΑΣ)

Τι είναι η παρέμβαση ΑΒΑ/ ΕΑΣ?

Η Ανάλυση Συμπεριφοράς αποτελεί την επιστήμη της συμπεριφοράς και όχι μια μέθοδο παρέμβασης στον αυτισμό. Βασική αρχή αποτελεί η σχηματοποίηση της συμπεριφοράς του ατόμου μέσα από την θετική ενίσχυση. Δηλαδή η συμπεριφορά μπορεί να τροποποιηθεί μέσα από ένα σύστημα συνεπειών. Επίσης είναι μια παρέμβαση κατά την οποία, ο θεραπευτής θέτει έναν στόχο για το παιδί ώστε να αναπτύξει μια δεξιότητα-στόχο. Για αυτή την δεξιότητα (πχ το παιδί να χρησιμοποιεί ανεξάρτητα το πιρούνι όταν τρώει) λαμβάνονται δεδομένα προόδου, προκειμένου ο θεραπευτής να προχωρήσει σε νέα δεξιότητα ή να τροποποιήσει τις τεχνικές εκμάθησης της υπάρχουσας δεξιότητας, σε περίπτωση που δεν σημειώνεται αξιοσημείωτη πρόοδος.

Η παρέμβαση μέσω ΑΒΑ θεωρείται η πιο επιστημονικά τεκμηριωμένη πρακτική στον αυτισμό και ,εως τώρα, θεωρείται μια από τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις στον αυτισμό, καθώς το άτομο παρουσιάζει σημαντική πρόοδο.

Πως εφαρμόζεται το ΑΒΑ/ΕΑΣ?

Η ΑΒΑ βασίζεται στην αρχή ότι πριν από κάθε συμπεριφορά υπάρχει ένα ερέθισμα που προηγείται και μια επίπτωση που ακολουθεί. Η επίπτωση καθορίζει την μελλοντική αύξηση η μείωση αυτής της συμπεριφοράς.

Ο θεραπευτής που δουλεύει με βάση την ΑΒΑ παρατηρεί το άτομο, ώστε να διαπιστώσει ποιο είναι το τρίπτυχο της συμπεριφοράς (τι προηγείται-συμπεριφορά-επίπτωση) και να παρέμβει.

Για παράδειγμα:

Συμπεριφορά: Το παιδί χτυπάει τον ενήλικα.

Τι Προηγείται: Ο ενήλικας ζήτησε από το παιδί να φορέσει τα παπούτσια του

Τι ακολουθεί/ επίπτωση: Ο ενήλικας υποχωρεί και επιτρέπει στο παιδί να κυκλοφορεί με τις παντόφλες.

Οι 2 κύριοι τρόποι διδασκαλίας στην ΑΒΑ είναι:

  1. Discrete Trial Training (DTT) : αυτός ο τρόπος διδασκαλίας σχετίζεται με την εκμάθηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων τις οποίες δεν κατέχει το παιδί και οι οποίες σπάνε σε μικρότερα βήματα, ώστε το παιδί να βοηθηθεί καλύτερα. H διδασκαλία γίνεται 1:1, δηλαδή ενας θεραπευτής προς ένα παιδί.
  2. Incidental Teaching (NET): αυτός ο τρόπος διδασκαλίας συνοδεύει αρκετές φορές TO DTT και βασίζεται στα ενδιαφέροντα του παιδιού, μέσα από τα οποία εκπαιδεύουμε σε δεξιότητες που είτε το παιδί έχει κατακτήσει και επιθυμούμε να τις γενικεύσει, είτε επιθυμούμε το παιδί να κατακτήσει δεξιότητες σε πιο φυσικό πλαίσιο.

 

Που γίνεται η παρέμβαση ΑΒΑ/ΕΑΣ και από ποιον;

Oι θεραπείες διεξάγονται είτε από Αναλυτές Συμπεριφοράς (ψυχολόγοι, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές) είτε από ειδικούς που εποπτεύονται από Αναλυτή Συμπεριφοράς αλλά δεν έχουν λάβει την επίσημη εκπαίδευση που απαιτείται.

Οι θεραπείες μπορεί να διεξάγωνται σε ένα κλινικό χώρο (πχ γραφείο ειδικού) είτε στο σπίτι του παιδιού.

.Μπορεί η ΑΒΑ/ΕΑΣ να βελτιώσει τις ικανότητες του παιδιού μου;

Εκτός από την μείωση των προβληματικών συμπεριφορών , η ΑΒΑ είναι χρήσιμη και για την βελτίωση των κοινωνικών, συναισθηματικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων στα παιδιά με αυτισμό. Μερικοί στόχοι είναι:\

-          Η αύξηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων με τους άλλους.

-          Η βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας

-          Η βελτίωση των γνωστικών δεξιοτήτων

-          Η μείωση των αυτό-τραυματικών συμπεριφορών

-          Η μείωση των εκρήξεων συμπεριφοράς

Πως η ΑΒΑ/ΕΑΣ παρέχει δομή και υποστήριξη?

Η παρέμβαση μέσω ΑΒΑ ακολουθεί μια συστηματική και επιστημονική προσέγγιση, η οποία μπορεί, μερικές φορές να είναι επαναλαμβανόμενη, πράγμα το οποίο παρέχει την δομή που προτιμούν τα περισσότερα άτομα με αυτισμό.

Οι στρατηγικές που χρησιμοποιεί η ΑΒΑ μπορούν να εφαρμοστούν και έξω από το θεραπευτικό πλαίσιο, καθώς οι γονείς εκπαιδεύονται ώστε να είναι σε θέση να συνεχίσουν τις στρατηγικές στο σπίτι, στο σχολείο κτλ.

Ζητήματα διαμάχης σχετικά με την ΑΒΑ/ΕΑΣ

Η παρέμβαση μέσω ΑΒΑ έχει δεχθεί πολλές κριτικές από μερικούς γονείς και θεραπευτές, εξαιτίας του ότι μερικοί θεραπευτές χρησιμοποιούν πιο συχνά τιμωρητικές τακτικές παρά ενισχυτικές. Αυτές οι τακτικές εφαρμόζονταν κυρίως την δεκαετία ’60, όταν η επιστήμη αυτή βρισκόταν ακόμα υπο εξέλιξη.

Σήμερα θεωρείται αντιδεοντολογική και ανήθικη η αποκλειστική χρήση τιμωρίας, καθώς μόνο καταστέλλει συμπεριφορές στο άτομο και δεν διδάσκει νέες. Σήμερα, η επιστήμη αυτή διακατέχεται από τον Επαγγελματικό Κώδικα Ηθικής & Δεοντολογίας που έχει δημιουργήσει το Συμβούλιο των Πιστοποιημένων Αναλυτών Συμπεριφοράς, ώστε να αποφεύγεται η κατάχρηση των τεχνικών.

Μια άλλη κριτική που έχει λάβει αυτό το επιστημονικό πεδίο είναι ότι είναι επαναλαμβανόμενο, πράγμα που μπορεί να θεωρηθεί κουραστικό για το ίδιο το παιδί. Όμως η σημερινή εκπαίδευση των θεραπευτών πρεσβεύει ένα πιο ενεργητικό και δημιουργικό τρόπο εκπαίδευσης, με άμεση αλληλεπίδραση με το παιδί.

Επίσης θεωρείται ότι η εκπαίδευση μέσω ΑΒΑ αφορά αποκλειστικά παιδιά μη τυπικής ανάπτυξης και δεν «δουλεύει» σε τυπικά παιδιά ή αφορά πολύ μικρά παιδιά. Καθώς αποτελεί επιστημονικό πεδίο, έχει αποδειχθεί ότι οι αρχές της ΑΒΑ μπορούν να εφαρμοστούν σε ποικίλους πληθυσμούς ενηλίκων και παιδιών.